Moim zdaniem można stworzyć taki system podatkowy aby obywatele byli z niego zadowoleni, a płacenie podatku w kwocie 3% jest realne. Ale aby ziścił się taki cel musielibyśmy zmienić swój sposób myślenia, a to nie jest łatwe zadanie. Jesteśmy przyzwyczajeni do tego, że podatki muszą być ściągane w pewien określony, uciążliwy sposób. Kiedyś na jednych z zajęć mój wykładowca zapytał się nas: "co jest najbardziej nieuchronne na tym świecie?" Powiedziałem: "śmierć". On zaśmiał się i odpowiedział: "masz rację, ale nie to miałem na myśli". I sam sobie odpowiedział: "podatki i grawitacja". Do dzisiaj uważam, że z tych trzech ewentualności najbardziej nieuchronna jest śmierć. Jeżeli chodzi o grawitację, to istotnie jest to poważny problem, ale w kosmosie jest ona niewielka, natomiast w przestworzach kosmicznych człowiek i tak umrze. Tymczasem podatki to zupełnie inna sprawa. To kwestia naszego sposobu pojmowania świata, inteligencji, moralności, głosowań, wyborów politycznych, kreatywności myślenia, dobrej woli.

    Jakie cechy powinien mieć „doskonały” podatek?

Równy, sprawiedliwy: podatek powinien być równo rozłożony na wszystkich obywateli. Obecnie bierze się pod uwagę kryterium osiąganych zysków np. podatek progresywny. Firma przynosząca straty podatku nie zapłaci. Podatki na dobra pierwszej potrzeby moga być niżej opodatkowane np. chleb. Przy czym w tym miejscu istnieje problem z dokładnym określeniem tego co jest sprawiedliwością. Czy jeżeli wszyscy zapłącą tyle samo, niezależenie od dochodu, to jest sprawiedliwe? Czy też sprawiedliwy podatek powinien brać kryterium zysku i posiadanego majątku? Przy czym jeżeli bierzemy pod uwagę te drugie kryterium to natychmiast tworzy się biurokracja i rozliczenia, księgi rachunkowe, biura podatkowe itp.

2.  Prosty: powinien być łatwy w zrozumieniu i stosowaniu.
Niski: powinien być niskim obciążeniem aby nie zakłócał działalności gospodarczej. Wtedy pracownik i przedsiębiorca nie ma odebranej motywacji do pracy i inwestuje środki finansowe w rozwój.

4.Przewidywalny: jeżeli przedsiębiorca dowiaduje się z zaskoczenia, że ma do zapłacenia podatek z odsetkami i będzie ścigany za to organami administracyjnymi to będzie obawiał się inwestować pieniądze na rynku. Będzie ukrywał swoje dochody.

5. Nierepresyjny: jak najmniejsza odpowiedzialność za jego niezapłacenie, nie może wywoływać lęku, nie może w istotny sposób wpływać na płynność finansową płatnika.

   Najgorszy podatek to taki, który jest niesprawiedliwy, skomplikowany, wysoki, nieprzewidywalny i represyjny. Jakie podatki są w tej chwili w Polsce? Moim zdaniem w wielu miejscach wyczerpują bardziej tą listę negatywną niż pozytywną. Jeżeli do rozliczenia podatkowego zatrudnia się specjalistę, czyli księgowego to znaczy, że jest on skomplikowany. Jeżeli księgowy ubezpiecza swoją działalność, z tego wynika, że podatek jest represyjny. Jeżeli są różne stawki podatkowe w różnych obszarach działalności gospodarczej, to jest on nierówny - chociaż można dyskutować czy istotnie jest czy nie jest sprawiedliwy - moim zdaniem raczej nie jest. Jeżeli podatek jest pobierany w kwotach 20% to znaczy, że jest wysoki. Czy jest przewidywalny?  Nie do końca. Ostatnio ktoś mi opowiadał historię, że musiał w pewnej zupełnie przypadkowej sprawie wystąpić o dokument o niezaleganiu podatku. Okazało się, że z zaskoczenia dowiedział się, że zalega. Czyli dla niego ten podatek był nieprzewidywalny. W międzyczasie były naliczane odsetki. Czyli zwiększała się represyjność w czasie. Obliczenie tych odsetek dla przeciętnego obywatela jest trudne. W dodatku czas przedawnienia ściągania należności jest bardzo długi (np. 5 lat).

Zapytałem się kiedyś pewnej osoby, która zajmowała się usługami informatycznymi, dlaczego nie założy działalności gospodarczej aby wykonywać swoje usługi na wolnym rynku – osoba ta była bowiem zatrudniona na etat. Odpowiedziała mi, że obawia się kontroli skarbowych i skomplikowanego prawa. Ona nie wiedziała czy nie będzie pociągnięta do odpowiedzialności dlatego woli pracować jako zatrudniona osoba. Intrygujące, przecież usługi informatyczne uchodzą za łatwe do rozliczeń podatkowych. Wcale nie są skomplikowane. Tym bardziej nie powinny być takimi dla ścisłego umysłu, jakim była ta osoba. Niestety ale jeżeli Urząd Skarbowy posiada ogromne uprawnienia nad przedsiębiorcą co jest czynnikiem lękowym. Lęk nie sprzyja rozwojowi gospodarczemu, bo eliminuje odwagę w ludziach. Wtedy też budżet państwa nie ściągnie podatków z takiego przedsiębiorstwa, bo nie ma.

Czy jest zatem możliwe stworzenie doskonałego podatku, który by eliminował wszystkie te wady? Moim zdaniem tak. Napiszę to w następnym artykule.